Otizmli Bireylere Nasıl Yaklaşılmalı? Otizmli bireyler ile nasıl iletişim kurulmalı? Sosyal beceri üzerinde ustalaşarak otizmli bireylere etkili iletişim!
Otizmli bireyler, sosyal beceri alanında “göz kontağı kuramama, ilişki kurma ve sürdürmede zorlanma, ismiyle seslenildiğinde tepki vermeme, duygularını ifade edememe” gibi pek çok zorluk yaşarlar.
Sosyal Beceri Nedir?
Bireylerin toplum içerisinde diğer insanlarla olumlu etkileşim başlatmalarını ve sürdürmelerini sağlayan, sosyal bilgiyi anlama ve çözümlemenin yanı sıra uygun tepkilerde bulunmaya yönelik öğrenilmiş davranışlar bütünüdür. Aynı zamanda başkalarının olumlu tepkiler vermesine yol açabilecek ve olumsuz tepkileri önleyebilecek sosyal açıdan kabul edilebilir davranışlardır . Çocuklarda sosyal beceriler altı boyutta incelenmektedir.
İlişkiyi Başlatma ve sürdürme becerileri:
Dinleme, konuşmayı başlatma, konuşmayı sürdürme, soru sorma, kendini tanıtma, yardım isteme, bir gruba katılma, yönerge verme, yönergelere ikna etme vb.
Grupla bir işi yürütme becerileri:
Grupta iş bölümüne uyma, grupta sorumluluğunu yerine getirme, başkalarının görüşlerini anlamaya çalışma vb.
Duygulara yönelik beceriler:
Kendi duygularını anlama, duygularını ifade etme, başkalarının duygularını anlama, karşı tarafın kızgınlığıyla başa çıkma, korkuyla başa çıkma vb.
Stres durumlarıyla başa çıkma becerileri:
Başarısız olunan bir durumla başa çıkma, grup baskısıyla başa çıkma. Utanılan bir durumla başa çıkma, yalnız bırakılmayla başa çıkma vb.
Saldırgan davranışlarla başa çıkma becerileri:
İzin isteme, paylaşma, başkalarına yardım etme, uzlaşma, kızgınlığı kontrol etme, uzlaşma, hakkını koruma, savunma, alay etmeyle başa çıkma, kavgadan uzak durma vb.
Plan yapma ve sorun çözme becerileri:
Ne yapacağına karar verme, problemin nedenlerini araştırma, amaç oluşturma, bilgi toplama, karar verme, bir işe yoğunlaşma vb.
Otizmli bireyler sosyal beceri alanında şu güçlükleri yaşarlar:
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB); sosyal iletişim ve etkileşimde görülen yetersizlikler, sınırlı/ yinelenen davranış örüntüleri, aynılıkta ısrarcılık, rutinlere bağlılık ve duyusal uyaranlara aşırı duyarlılık ya da duyarsızlıkla kendini gösteren ve belirtileri çok yoğun olarak 24 ay ve sonrasında ortaya çıkan bir gelişimsel yetersizliktir. Otizmli çocukların sosyal beceri alanında yaşadığı zorluklar şu şekildedir:
-Göz kontağı kuramama
-İlişki kurma ve sürdürmede zorluk
-İsmiyle seslenildiğinde tepki vermeme
-Duyguları ifade edememe
-Başkalarının duygularını, tepkilerini ve sözsüz ipuçlarını anlama güçlüğü
-İlgi alanlarının sınırlı olması
-Çevresindeki kişilerden çok nesnelere ilgi duyma
-Kendisine dokunulduğunda direnç gösterme
-Rutin davranışlara bağlı kalma ve değişikliklere aşırı tepki gösterme
-Grup halinde gerçekleştirilen aktivitelere uyum sağlamakta zorlanma
-Başkalarına yaklaşma veya sosyal etkileşimde bulunma olasılığının düşük olması; kendini uzak tutmak, yalnız olmayı yeğleme.
Otizmli bireylere sosyal beceri kazandırmak için neler yapılmalıdır?
Otizmli çocukların bilişsel ve öğrenme özellikleri normal gelişim gösteren çocuklardan niteliksel olarak farklıdır. Öğrenilen bu sosyal becerilerin ezbere ve mekanik bir şekilde yapıldığı gözlenmektedir. Bu nedenle otizmli çocuklara beceri öğretmek yeterli değildir.
Otizm spektrumunda olan bir aile üyeniz, komşunuz, iş arkadaşınız, sınıf arkadaşınız veya spor salonu arkadaşınız var mı? Eğer öyleyse, bazen bu kişiyle net bir şekilde iletişim kurmanın zor olduğunu görebilirsiniz. Otizmli iki kişi aynı dile ve sosyal becerilere sahip olmasa da, bu alandaki uzmanların sunduğu aşağıdaki yönergeler, konuşmalarınızın mümkün olduğunca sorunsuz geçmesini sağlamaya yardımcı olabilir.
Otizmli Bireylere Nasıl Yaklaşılmalı? Otizmli bireyler ile nasıl iletişim kurulmalı? Sosyal beceri üzerinde ustalaşarak otizmli bireylere etkili iletişim!
Otizmli Bireylere Nasıl Yaklaşılmalı?
1. Ona herhangi bir yetişkin gibi hitap edin, bir çocuğa değil. Bu kişinin sınırlı bilişsel becerilere sahip olduğunu varsaymayın. Bir kişinin engeli daha çok dile dayalı olabilir ve konuşmanın içeriğini kavrama becerisiyle ilgili olmayabilir. Yani söylediğiniz her kelimeyi anlayabilir ama sözlü olarak cevap vermekte zorlanabilir.
2. Çok tanıdık veya kişisel kelimeler veya ifadeler kullanmaktan kaçının. Örneğin, “tatlım” veya “tatlım” veya “tatlım” gibi kelimeler, herhangi birine, özellikle de bağımsızlığını sağlamaya çalışan birine küçük düşürücü veya saygısız gelebilir. Bu sevgi dolu sözleri yakın arkadaşlarınız ve aile üyeleriniz için saklayın.
3. Ne demek istediğinizi söyleyin. Otizmli bir yetişkinle etkileşim kurarken, gerçekçi, net ve özlü olun. Argo, nüans ve iğneleme kullanmaktan kaçının. Bu iletişim biçimleri kafa karıştırıcı olabilir ve otizm spektrumundaki bir kişi tarafından kolayca anlaşılmayabilir.
4. Dinlemek için zaman ayırın. OSB’li yetişkinlerle etkileşim kurarken aktif bir dinleyici olmak önemli bir beceridir. Dinlemek için zaman ayırmak, onları önemsediğinizi ve desteklediğinizi bilmelerini sağlar. Kişinin ne söylediğini anlamıyorsanız, ne iletmeye çalıştığını netleştirmek için daha fazla soru sorun.
5. Bir soru sorarsanız yanıt bekleyin. Birisi sorunuza hemen yanıt vermezse, sizi duymadıklarını veya anlamadıklarını varsaymayın. Tıpkı tipik yetişkinler gibi, otizmi veya diğer özel ihtiyaçları olan bireylerin de size yanıt vermeden önce bilgileri özümsemesi ve işlemesi için biraz daha zamana ihtiyacı vardır.
6. Anlamlı geri bildirim sağlayın.OSB’li bazı yetişkinler bilmeden uygunsuz iletişim kurabilir. Görüşmede neyin uygunsuz olduğu hakkında özel geri bildirimde bulunmaya hazır olun. Dürüst, yargılayıcı olmayan ve net geri bildirim sağlamak, OSB’li birinin karmaşık sosyal etkileşimlerde güvenli bir şekilde gezinmeyi öğrenmesine yardımcı olabilir.
7. Karşınızdaki kişi odada yokmuş gibi konuşmayın. Aile üyeleri, bakıcılar, öğretmenler veya diğer kişilerle bir grup ortamında, bu kişi hakkında odada yokmuş gibi konuşmayın. Bu tuzağa düşmek kolaydır – özellikle başkaları onun huzurunda bu kişi hakkında konuşuyorsa. Uygun davranışı modelleyerek, başkalarının OSB’li yetişkinlere nasıl daha fazla destek olacaklarını öğrenmelerine yardımcı olabilirsiniz.
OSB’si olan bireylerin aile üyeleri, arkadaşları ve savunucuları olan bizlerin, onları yetişkin olarak tanıması ve onlara saygı duyması ve mümkün olduğunca çok öz saygı deneyimlemelerine ve mümkün olduğunca çok bağımsızlık kazanmalarına yardımcı olmamız önemlidir.
Otizmli Bireylere Nasıl Yaklaşılmalı? Otizmli bireyler ile nasıl iletişim kurulmalı? Sosyal beceri üzerinde ustalaşarak otizmli bireylere etkili iletişim!
FLIPBOARD DERGİLERİMİZİ OKUMAYI UNUTMAYIN !
Google News üzerinden de anlık paylaşımlarımızı takip edebilirsiniz !
AYRICA PSİKOLOJİ SAYFAMIZ DA İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK BİR MAKALE BULABİLİRSİNİZ.
